Phòng tránh mù lòa do bệnh glôcôm

Glôcôm (còn gọi là thiên đầu thống) là một bệnh lý của đầu dây thần kinh thị giác, tiến triển mạn tính, trên lâm sàng, biểu hiện đặc trưng bởi tổn hại thị trường, lõm teo đĩa thị và thường liên quan đến một tình trạng nhãn áp cao.

Đây là một bệnh thường gặp, mang tính xã hội cao, ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng vì là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây mù lòa vĩnh viễn trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Glôcôm đứng thứ hai trong các nguyên nhân gây mù loà ở hầu hết các khu vực trên thế giới, thường chỉ đứng sau đục thể thủy tinh. Bệnh nguy hiểm ở chỗ không có thuốc điều trị hoặc phẫu thuật nào có thể phục hồi được những tổn thương chức năng và thực thể do Glôcôm gây ra.

Những người trên 35 tuổi; người ruột thịt của người bệnh Glôcôm; người có cấu trúc mắt nghi ngờ Glôcôm (bán kính độ cong giác mạc nhỏ, tiền phòng nông, lõm đĩa thị rộng, chênh lệch độ lõm đĩa giữa 2 mắt, bị lão thị sớm, tăng số kính lão nhanh); người có nhãn áp ở mức 23mmHg (đo nhãn áp kế Maclacốp) kèm theo các cảm giác chủ quan, triệu chứng khách quan đặc hiệu của Glôcôm (nhức nửa đầu hoặc cả 2 bên, mờ mắt, tức mắt, nhìn nguồn sáng thấy quầng tán sắc xanh đỏ…); người có nhãn áp hai mắt chênh lệch nhau quá 5mmHg; người bệnh có tiền sử dùng corticoid kéo dài (tra mắt hoặc toàn thân); người có bệnh toàn thân như đái tháo đường, cao huyết áp… là những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh Glôcôm.

Biểu hiện của bệnh Glôcôm

Bệnh Glôcôm rất phức tạp do có rất nhiều hình thái với những cơ chế bệnh sinh, biểu hiện lâm sàng khác nhau, đòi hỏi các phương pháp điều trị khác nhau. Glôcôm góc đóng thường có biểu hiện lâm sàng cấp tính nên người bệnh thường đi khám chữa ngay để thoát khỏi cơn đau nhức mắt.

Glôcôm góc mở là hình thái bệnh mạn tính, không có triệu chứng hoặc triệu chứng rất âm ỉ, mờ nhạt. Có đến 50% người bệnh Glôcôm góc mở và góc đóng mạn tính không biết mình bị bệnh Glôcôm. Chỉ đến khi thị lực giảm sút trầm trọng mới phát hiện bệnh thì đã quá muộn.

Bệnh Glôcôm có hai loại. Glôcôm cấp thường có triệu chứng như sau: bệnh bắt đầu bằng nhức đầu hay nhức mắt đột ngột; mắt đỏ, nhìn lóa, ấn vào nhãn cầu thấy cứng như hòn bi, con ngươi bên mắt đau giãn to hơn bên mắt thường; người bệnh có thể nôn.

Với thể Glôcôm cấp, nếu không được chữa trị sớm sẽ gây mù trong vòng vài ba ngày, vì thế nếu thấy có dấu hiệu kể trên, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời. Với thể Glôcôm mãn tính, các triệu chứng rất dễ nhận thấy như: áp lực trong mắt tăng từ từ, thường không nhức mắt, nhìn mờ dần, bắt đầu mờ khi nhìn sang bên cạnh và thường người bệnh không cảm thấy mình nhìn kém đi.

Điều trị bệnh Glôcôm

Sau khi được chẩn đoán mắc bệnh Glôcôm, người bệnh phải tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định điều trị và tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ. Tùy theo tình trạng bệnh, các bác sĩ chuyên khoa sẽ có phương pháp điều trị thích hợp như dùng thuốc hạ nhãn áp trong giai đoạn Glôcôm sớm, điều trị bằng laser hoặc phẫu thuật để kiểm soát nhãn áp nhằm ngăn chặn những tổn thương do bệnh Glôcôm.

Bệnh Glôcôm không thể chữa khỏi hoàn toàn. Mục đích điều trị Glôcôm là nhằm ngăn chặn sự tiến triển của bệnh, tuy nhiên nhiều người bệnh cho rằng đã được chữa trị khỏi hẳn nên không đi khám, theo dõi tiếp. Hậu quả là bệnh vẫn âm ỉ tiếp tục tiến triển dẫn đến mất dần chức năng thị giác.

Bên cạnh đó, ở nhiều người bệnh, mặc dù nhãn áp đã được điều chỉnh bằng thuốc hoặc phẫu thuật nhưng vẫn tiếp tục bị tổn hại thực thể và chức năng vì mức nhãn áp “điều chỉnh” đó hoặc mức dao động nhãn áp trong ngày chưa an toàn cho thị thần kinh.

Vì vậy, người bệnh Glôcôm cần phải được chăm sóc theo dõi thường xuyên, theo một quy trình chặt chẽ từ khi được phát hiện bệnh, được điều trị cho đến hết quãng đời còn lại nhằm kiểm soát được diễn biến bệnh, hạn chế tối đa tổn hại về thực thể và chức năng thị giác.

Hiện nay, tỷ lệ Glôcôm do thuốc khá cao vì bệnh nhân tự ý mua thuốc nhỏ mắt. Nếu sử dụng những loại thuốc có thành phần corticosteroid kéo dài mà không có chỉ định của bác sĩ nhãn khoa sẽ dẫn đến những biến chứng khôn lường mà điển hình là bệnh Glôcôm.

Vì vậy, việc sử dụng corticosteroid cần được thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ và được giám sát chặt chẽ. Đặc biệt, bệnh nhân cần được kiểm tra nhãn áp thường xuyên trong quá trình sử dụng thuốc để tránh hậu quả xấu có thể xảy ra.

Phòng bệnh Glôcôm chỉ có một cách duy nhất, đó là những người trên 40 tuổi hoặc có họ hàng với người đã bị Glôcôm hàng năm phải đi đo áp lực mắt một lần tại các cơ sở có chuyên khoa mắt. Có thể phòng tránh được mù lòa do Glôcôm bằng cách phát hiện sớm, điều trị sớm, điều trị đúng và theo dõi thường xuyên.

(BSCKII. Nguyễn Thị Ngọc Ánh,Trưởng Khoa Glôcôm, Bệnh viện Mắt Đà Nẵng)